Πέμπτη 5 Μαΐου 2011

Μάρτιος 1988 : Ένας αμπελουργός μιλάει με την πείρα του

Οι περιπέτειες στην Σλοβενία και το Φριούλι καλά κρατούν και θα κρατούν για πολύ καιρό ακόμη μέχρι να εξαντληθεί η ύλη που κατακλύζει το μπλοκάκι μου.

Οι μέρες αυτές όμως παρουσιάζουν μεγάλη κινητικότητα για το Ξινόμαυρο της Νάουσας που ενώ πλησιάζουμε τους θερμούς καλοκαιρινούς μήνες και η κατανάλωσή του μειώνεται, τα άρθρα και οι αναφορές σε αυτό πολλαπλασιάζονται.

Πίστεψα λοιπόν πως είναι η κατάλληλη στιγμή να επαναδημοσιεύσω ένα κείμενο τοπικής εφημερίδας του 1988 όπου ο παππούς μου, Κώστας Δαλαμάρας, μιλάει για το αν θα πρέπει το αμπέλι να ποτίζεται ή όχι. Ταυτόχρονα στην ίδια συνέντευξη παρουσιάζονται πολλά ενδιαφέροντα στοιχεία για το κρασί της Νάουσας.

Να υπενθυμίσω πως το 1987 η Νάουσα ανακηρύχθηκε από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Οίνου "Πόλη του οίνου και της αμπέλου" και τον καιρό εκείνο πραγματοποιήθηκαν πολλές εκδηλώσεις με επίκεντρο το Ξινόμαυρο.


Ένας αμπελουργός μιλάει με την πείρα του.

Κωνσταντίνος Ιωάννου Δαλαμάρας:


Η χρονιά που πέρασε ήταν για την Νάουσα χρονιά του κρασιού και της αμπέλου και έγιναν πολλές συζητήσεις γύρω από το αμπέλι και το κρασί. Παρακολούθησα με προσοχή όλες τις διαλέξεις και όσα γράφτηκαν γύρω από το θέμα αυτό. Αναμφισβήτητα όλα ήταν πολύ ενδιαφέροντα και θα ωφελήσουν την αμπελουργία μας και το κρασί μας.

Θα ήθελα όμως και εγώ μετά από πολλά χρόνια πρακτικής πάνω στην αμπελουργία, να αναφέρω μερικά πράγματα αρχίζοντας από την χρονολογία 1925-26. Τότε εντεκάχρονο παιδί ακόμη με έπαιρνε ο πατέρας μου και πηγαίναμε στο αμπέλι για βλαστολόγι και κορφολόγι. Τα τότε αμπέλια ήταν φυτεμένα σε υποκείμενο ντόπιο ποικιλίας Ξινόμαυρο και το λέγαμε Μαύρο Ναούσης. Το πρέμνο, δηλαδή το κούτσουρο, ήταν με τρεις βραχίονες και σπανιότερα με τέσσερις. Στον κάθε ένα αφήναμε δύο νέα βλαστάρια τα οποία έδιναν από δύο τσαμπιά σταφύλια το καθένα. Συνολικά δηλαδή δώδεκα τσαμπιά ανά κούτσουρο.

Το αμπέλι δηλαδή, φυτεύονταν σε ντόπιο υποκείμενο ήμερο και είχε μεγάλη αντοχή στην ξηρασία σε αντίθεση με τα σημερινά Αμερικάνικα, Γαλλικά κ.α. υποκείμενα. Και εδώ πρέπει να μιλήσουμε για το αν το Ναουσαίικο αμπέλι χρειάζεται πότισμα ή όχι.
Θα αναφερθώ σε μία παρατήρηση που έχω κάνει επί 28 χρόνια.


Έχω ένα αμπέλι πέντε στρεμμάτων (σ.σ. εννοεί το παλαιό κομμάτι του Παλιοκαλιά) ελαφρά επικλινές και δεν το ποτίζω καθόλου. Τις ξηρές όμως χρονιές όταν η ξηρασία είναι έντονη, το ένα από τα πέντε στρέμματα ζητά νερό και δεν κάνει ποιοτικό σταφύλι. Αυτό συμβαίνει γιατί τα συστατικά του εδάφους του είναι διαφορετικά από των άλλων τεσσάρων στρεμμάτων.
Βλέπουμε λοιπόν ότι μεγάλο ρόλο παίζουν η σύσταση και η κλίση του εδάφους. Ορισμένα χώματα θέλουν και ορισμένα, όπως τα βαριά χώματα, δεν θέλουν.

Άρα δεν γίνεται να πούμε με μία λέξη ότι τα Ναουσαίικα αμπέλια θέλουν ή δεν θέλουν νερό. Και όταν λέω θέλουν νερό δεν εννοώ να ποτίζεται το αμπέλι σε μόνιμη βάση αλλά να ποτιστεί σε μία μεγάλη ανάγκη δηλαδή όταν η χρονιά είναι ξερή.
Σ'αυτήν την περίπτωση το αμπέλι ζητά ένα πότισμα πριν από "το γυάλισμα της αγουρίδας" δηλαδή γύρω στο δεύτερο δεκαήμερο του Ιουλίου και σπάνια δεύτερο αν θέλουμε να κάνουμε ποιοτικό καλό σταφύλι.
Επίσης δεν πρέπει να παραφορτώνουμε τα νεαρά αμπέλια αλλά να φροντίζουμε να υπάρχει πλούσιο φύλλωμα στις κορυφές του αμπελιού κατά την διάρκεια της ωρίμανσης. Συντελούν τα φύλλα στην θρέψη και την ωρίμανση.

Στη Νάουσα θεωρούνταν ότι το αμπέλι έπρεπε να είναι επικλινές και να βλέπει προς την ανατολή έτσι ώστε η πρωινή δροσιά να φεύγει με τις πρώτες ακτίνες του ηλίου. Και αυτό γιατί όταν την δροσιά την προλαβαίνει ο δυνατός ήλιος, το αμπέλι προσβάλλεται από μπάστρα (σ.σ. ωίδιο) και από άλλες ασθένειες.

Επανέρχομαι τώρα στο παλιό υποκείμενο, το ντόπιο, το ήμερο, το οποίο είπαμε ήταν ανθεκτικό στην ξηρασία. Όταν το κούτσουρο πάλιωνε πολύ, δεν το αντικαθιστούσαν με νέο, αλλά το έκοβαν από την ρίζα και αυτό ξαναφύτρωνε δημιουργώντας πάλι ένα νέο κούτσουρο. Αυτό λεγόταν "γεροντοφυτιά".

Στη δεκαετία όμως του 1930 όλα σχεδόν τα αμπέλια καταστράφηκαν από την φυλλοξήρα. Τότε έγινε η αντικατάσταση του ήμερου αντικειμένου από το άγριο αμερικάνικο ή γαλλικό που δεν προσβάλλονταν από την φυλλοξήρα. Τα αμπέλια όμως δεν κράτησαν για πολύ, γιατί στην δεκαετία του 1940 άρχισε να αναπτύσσεται η δενδροκαλλιέργεια της ροδακινιάς, της μηλιάς, και της αχλαδιάς. Λίγα αμπέλια έμειναν τότε και μέσα σε αυτά και τα δικά μας.

Από τότε άρχισαν να έρχονται στην Νάουσα σταφύλια από άλλες περιοχές και περισσότερο από τον Άγιο Παντελεήμωνα, γνωστό σαν Πάτελι. Τα σταφύλια από το Πάτελι ήταν της ίδιας ποικιλίας αλλά όπως και να το κάνουμε όχι και της ίδιας ποιότητας. Γιατί τελικά η ιδιομορφία του εδάφους και του κλίματος της Νάουσας είναι που δίνει αυτό το ξεχωριστό, αυτό το κάτι άλλο στο κρασί προέλευσης Νάουσα.

Τελειώνοντας, θα ήθελα να πω στους σημερινούς και μελλοντικούς αμπελουργούς ότι δουλεύοντας με συνείδηση, με μεράκι και στηριζόμενοι στις υποδείξεις των ειδικών, να προσπαθήσουμε, κάνοντας πάντα κρασί ποιότητας να ανεβάσουμε την Νάουσα σαν πόλη του κρασιού και της αμπέλου, εκεί που της αξίζει!


Φωνή της Ναούσης Σάββατο 5 Μαρτίου 1988


Κώστας (πάνω δεξιά) και Ελένη Δαλαμάρα 1949

Ο Κωνσταντίνος Δαλαμάρας, 73 χρονών το έτος της συνέντευξης, είναι σήμερα 96 χρονών και συνεχίζει να απολαμβάνει τις βόλτες στα αμπέλια και ένα ποτήρι κόκκινο κρασί κάθε μεσημέρι.

Η οικογένεια Δαλαμάρα διατηρεί ακόμη και σήμερα αυτοφυή κλίματα από το παλιό μάυρο Ναούσης τα οποία συντηρεί και ανανεώνει με την μέθοδο της "γεροντοφυτιάς". Από το αμπέλι αυτό παράγεται και η ετικέτα "Vignes Franches" που κυκλοφορεί σε πολύ περιορισμένο αριθμό φιαλών στην αγορά της Γαλλίας και της Ιαπωνίας.

Δεν υπάρχουν σχόλια: