Σάββατο 26 Δεκεμβρίου 2009

Η γη της φιλοξενίας

Την δευτέρα το βράδυ, αμέσως μετά την σύνταξη του μανιφέστου των "Vignerons d'Europe" αρχίζαν οι εκδηλώσεις "terra hospitale". Kάθε παραγωγός έφευγε από την Φλωρεντία για την περιοχή που θα φιλοξενούνταν από συναδέλφους του ή από τοπικούς φορείς της Τοσκάνης. Αρχικά με είχαν ειδοποιήσει να ετοιμαστώ για να φύγω μαζί με δύο Γάλλους και να πάρω το καράβι που θα μας πήγαινε στο νησάκι της Έλμπα. Το ιστορικό μέρος όπου φυλακίστηκε ο Ναπολέων. Λόγω κακοκαιρίας όμως, τα σχέδιά άλλαξαν και καταλήξαμε σε μία εξοχική κατοικία κοντά στο χωριό San Miniato. Και για να μην στεναχωρηθούμε σε περίπτωση που είχαμε ετοιμαστεί ψυχολογικά να βρεθούμε στα μέρη που πάτησε ο Ναπολέων, φιλοξενηθήκαμε σε μία οικία η οποία υπήρξε κάποτε το εξοχικό του ένδοξου γάλλου αυτοκράτορα-στρατηγού!
Επρόκειτο για ένα κτίριο που αποτελεί σήμερα την οικία και παράλληλα τον χώρο φιλοξενίας του οινοποιείου του Cossimo Maria Masini, γόνου οικογενείας βιομηχάνων που αποφάσισε να ξεφύγει από τις οικογενειακές επιχειρήσεις και να αφιερώσει την ζωή του στην βιοδυναμική αμπελοκαλλιεργεια και παραγωγή κρασιού. Φτάσαμε εκεί μετά από μία ενδιάμεση στάση στο οινοποιείο της Ivana Cupelli όπου βρεθήκαμε με συναδέλφους μας από την Τσεχία και την Ισπανία για να τσιμπήσουμε κάτι και να συζητήσουμε τις εντυπώσεις μας από τις εκδηλώσεις των προηγούμενων ημερών.
Την επόμενη μέρα ξεκινήσαμε με ξενάγηση και δοκιμή κρασιών στο οινοποιείο που μας φιλοξενούσε. Τα λευκά τους όπως και τα κόκκινα δεν με πολυενθουσίασαν και για τον λόγω αυτόν δεν κράτησα και σημειώσεις. Κρίνοντας όμως από την πολύ καλή δουλειά που γίνεται πιστεύω πως δοκιμάζοντας τα κάποια άλλη στιγμή στο μέλλον ίσως να έχω διαφορετική άποψη. Ακολούθησε γευσιγνωσία προϊόντων λευκής τρούφας ενώ ταυτόχρονα ενημερωθήκαμε για τον τρόπο συλλογής του πολύτιμου αυτού μανιταριού και την τέχνη της εναρμόνισης της έντονης γεύσης του με διάφορες γκουρμέ λιχουδιές! Από τα σκυλιά, που όταν δεν ψάχνουν για τρούφες κάνουν δημόσιες σχέσεις, μέχρι την ιδιοκτήτρια της επιχείρησης η υποδοχή ήταν άψογη και περάσαμε ένα φανταστικό πρωινό χαμένοι στον μαγικό κόσμο του λευκού αυτού θησαυρού!
Στην συνέχεια επισκεφτήκαμε το οινοποιείο που θα μας πρόσφερε και το μεσημεριανό μας γεύμα. Κάνοντας μία βόλτα στα αμπέλια με απογοήτευσε η εμμονή του ιδιοκτήτη να φυτεύει merlot σε όλες τις νέες καλλιέργειες "γιατί το θέλει η αγορά". Ρώτησε άραγε την αγορά αν το Merlot που θέλει είναι ένα merlot από μία άγνωστη γωνιά της Τοσκάνης από έναν παραγωγό που αγνοεί ακόμη και τις πιο βασικές αρχές του μάρκετινγκ; ...τους ευχαριστούμε πολύ για το γεύμα και συνεχίζουμε.
Ακολούθησε ξεκούραση και αμέσως μετά πάλι γεύμα με παραγωγούς της Τοσκάνης στο αρχοντικό που μας φιλοξενούσαν. Ουσιαστικά από τις δώδεκα το μεσημέρι μέχρι τις δώδεκα το βράδυ ήταν ένας μαραθώνιας οινοποσίας και φαγητού για σκληρούς παίκτες αφού ο χρόνος που μεσολάβησε μεταξύ των δύο γευμάτων ήταν ελάχιστος!
Η επόμενη μέρα μας βρήκε να γυρνάμε στα δρομάκια του γραφικού San Miniato όπου και ξεναγηθήκαμε στα τοπικά αξιοθέατα. Η εκκλησίες και τα ανάκτορα ματαιόδοξων ευγενών που έκαναν επίδειξη δύναμης και πλούτου σε καιρούς που κάποιοι πέθαιναν από την πείνα δεν συγκαταλέγονται στα θεάματα που με συγκινούν και ανυπομονούσα να περάσουμε στην συνέχεια του προγράμματος. Το δεύτερο μέρος περιελάμβανε επίσκεψη στο κρεοπωλείο-αλλαντοποιείο του Sergio Fallaschi με σκοπό να δοκιμάσουμε τις παραδοσιακές, προστατευμένες από την Slow Food, λιχουδιές του χωριού. Από το κλασικό σαλάμι και το prosciuto μέχρι τα λουκάνικα με τρούφα και το σαλάμι από στεγνωμένο αίμα και κάστανα τα πάντα ήταν υπέροχα και το ερυθρό Murleo 2005 που τα συνόδευε έδενε φανταστικά με τα περισσότερα εξ αυτών. Να σημειώσω πως οι οικογένεια Fallaschi δεν περιορίζει την προώθηση των προϊόντων της στην ποιότητά τους αλλά κάθε εποχή οργανώνει διάφορες εκδηλώσεις που κάνουν το συγκεκριμένο κατάστημα ένα από τα δημοφιλέστερα της περιοχής. Για τα φετινά Χριστούγεννα για παράδειγμα, υπήρχε ορχήστρα που έπαιζε τζαζ μέσα στο κρεοπωλείο! Το όλο εγχείρημα ηχογραφήθηκε και στην συνέχεια κυκλοφόρησε ο δίσκος Jazz in Macceleria που διανέμονταν δωρεάν στους πελάτες κατά την διάρκεια των Χριστουγέννων!
Είναι σημαντικό να αναφερθεί πως το San Miniato είναι χωριό χαρακτηρισμένο ως Slow village. Αυτό σημαίνει πως η Slow Food εγγυάται για την ποιότητα και την αυθεντικότητα όλων τον παραδοσιακών γαστρονομικών προϊόντων που παράγονται εκεί.
Τελευταίος σταθμός πριν αφήσω την περιοχή του San Miniato το οινοποιείο του Pietro Benoncini. Εκεί, μαζί με έναν Ισπανό οινοπαραγωγό δοκιμάσαμε τα κρασιά του κτήματος καθισμένοι γύρω από ένα τραπέζι και πίνοντας τα αργά αργά με την συνοδεία εξαιρετικής παρμεζάνας. Ξεκινούσαμε με τις δύο διαφορετικές εκδοχές Tempranillo (!) του κτήματος οι οποίες με άφησαν μάλλον αδιάφορο. Το πρώτο ήταν ευκολόπιοτο αλλά χωρίς να λέει τίποτα παραπάνω ενώ το δεύτερο παραήταν συμπυκνωμένο με πολύ ζεστό στόμα και έντονες τανίνες που αφήναν σχετικά πικρή αίσθηση. Το Sangiovese του 2005 ήταν σαφώς πιο κόμψο, με πολύ καλύτερη οξύτητα από τα δύο προηγούμενα και καλή ποιότητα τανινών. Το καλύτερο από όσα δοκιμάσαμε ήταν το Murleo του 2006 από ισόποσο χαρμάνι Sangiovese και Malvasia Nera. Πολύ εκφραστικό με πλούσιο-ζουμερό στόμα και τέλεια ισορροπία έκλεινε με μακρά επίγευση και κέρδιζε τον τίτλο του καλύτερου κρασιού που δοκίμασα το διάστημα που έκατσα στο San Miniato.
Στο τέλος της δοκιμής με έστειλαν πίσω στην Φλωρεντία όπου πήρα το τρένο για να κατέβω νότια προς την Σιένα για να συνεχίσω να απολαμβάνω την Τοσκανέζικη φιλοξενία παρέα αυτήν την φορά με Γερμανούς, Αυστριακούς και Τούρκους οινοπαραγωγούς.

Τρίτη 22 Δεκεμβρίου 2009

Manifesto di "Vignerons d'Europe" 2009

Όπως ανέφερα και στο προηγούμενο άρθρο μου, μετά το πέρας των δύο πρώτων ημερών οι "Vignerons d'Europe" βρέθηκαν στο Palazzo vecchio της Φλωρεντίας για να συνοψίσουν όλα όσα συζητήθηκαν κατά την διάρκεια του διημέρου και να συντάξουν ένα μανιφέστο.
Ιδού λοιπόν τα έντεκα σημεία που χαρακτηρίζουν τον Ευρωπαίο αμπελουργό-οινοπαραγωγό (vigneron) και αποτελούν το μανιφέστο:

  • Ο vigneron αναλαμβάνει προσωπικά την φροντίδα του αμπελώνα του, το οινοποιείο του και τις πωλήσεις.
  • Το κρασί του vigneron είναι ζωντανό και δίνει ευχαρίστηση. Είναι προϊόν της γης και της σκέψης του vigneron και η αυθεντική έκφραση μίας κουλτούρας.
  • Ο vigneron θεωρεί τον καταναλωτή συμπαραγωγό.
  • Ο vigneron φροντίζει και διαμορφώνει το τοπίο με σεβασμό στην βιοποικιλότητα και στην κουλτούρα της περιοχής του την οποία προωθεί και εμπλουτίζει.
  • Ο vigneron ως αγρότης αναλαμβάνει την ευθύνη να διατηρήσει και να βελτιώσει την γονιμότητα του εδάφους και την ισορροπία των οικοσυστήματων.
  • Ο vigneron δεσμεύεται να απαρνηθεί την χρήση τεχνιτών ή συνθετικών οργανισμών ή μορίων με στόχο την προστασία των ζωντανών οργανισμών.
  • Ο vigneron γνωρίζει τα όρια για κάθε του ενέργεια και ψάχνει πάντα το ιδανικό και όχι το περισσότερο (το όπτιμουμ και όχι το μάξιμουμ).
  • Ο vigneron αναλαμβάνει την ευθύνη των ενεργειών του που έχουν αντίκτυπο στο περιβάλλον, στην υγεία του καταναλωτή και στο πεπρωμένο τις τοπικής κοινωνίας αλλά και παγκοσμίως.
  • Ο vigneron δεσμεύεται να δημιουργήσει και να διατηρήσει σχέσεις με άλλους παραγωγούς, αγρότες, παραγωγούς τροφίμων, μάγειρες, πανεπιστήμια και ινστιτούτα ερευνών, εκπαιδευτικούς, τους κατοίκους της τοπικής κοινότητας και ολόκληρου του κόσμου.
  • Ο vigneron εφαρμόζει διαφάνεια: λέει αυτό που κάνει και κάνει αυτό που λέει.
  • Οι “Vignerons d'Europe” που παρευρέθησαν στην Φλωρεντία καλούν τις εθνικές και Ευρωπαικές αρχές να μην εμποδίζουν την δραστηριότητά τους με ρυθμίσεις προσαρμοσμένες στην βιομηχανία και όχι στις δικές τους ανάγκες.

Προσωπικά συμφωνώ απόλυτα με το μανιφέστο έχοντας μία μόνο μικρή επιφύλαξη για το σημείο όπου αναφέρεται: "Ο vigneron δεσμεύεται να απαρνηθεί την χρήση τεχνιτών ή συνθετικών οργανισμών ή μορίων με στόχο την προστασία των ζωντανών οργανισμών". Στο σημείο εκείνο φωτογραφίζονται μόνο όσοι παραγωγοί καλλιεργούν εφαρμόζοντας κάποια μορφή βιολογικής καλλιέργειας. Είμαι υπέρ οποιασδήποτε μορφής εναλλακτικής καλλιέργειας με την διαφορά πως υπάρχουν οινοπαραγωγοί που για διάφορους λόγους -κυρίως κλιματικολογικούς- δυσκολέυονται να απαρνηθούν πλήρως την χρήση χημικών ή συνθετικών μορίων και οργανισμών. Ίσως στο συγκεκριμένο σημείο θα μπορούσαμε να είμαστε λιγότερο αυστηροί αλλάζοντας το "...δεσμέυεται να απαρνηθεί..." με το "...δεσμέυεται να κάνει όσο το δυνατόν μικρότερη χρήση συνθετικών ή τεχνιτών μορίων και μόνο όταν αυτό κρίνεται αναγκαίο".

Μετά το πέρας της σύνταξης του μανιφέστου ακολούθησε μία αγορά κρασιού όπου όσοι οινοπαραγωγοί ήθελαν, μπορούσαν να εκθέσουν και ν απουλήσουν το κρασί τους στο καταναλωτικό κοινό της Φλωρεντίας. Στο τέλος της ημέρας όσοι είχαν την δυνατότητα να παραμείνουν φιλοξενήθηκαν από οινοπαραγωγούς της Τοσκάνης και επί πέντε ακόμη μέρες οι εκδηλώσεις συνεχίστηκαν με ξεναγήσεις σε οινοποιεία, δοκιμές κρασιών και άλλων γαστρονομικών προϊόντων, επισκέψεις στα αξιοθέατα της περιοχής και μαραθώνια γεύματα όπως μόνο οι vignerons ξέρουν να απολαμβάνουν!


Φώτο: Sergio Garbari

Vignerons d'Europe 2009

Κλιματικές αλλαγές, ποικιλίες που χάνονται, κρασιά που χάνουν την ταυτότητά τους, παραδοσιακές αμπελοοινικές περιοχές που ξεριζώνουν εκατοντάδες στρέμματα, παραγωγή κρασιού με μηδενικό κόστος, φιάλες που κυκλοφορούν στα σούπερ μάρκετ με δώρο αναψυκτικά, μεγάλες πολυεθνικές εταιρίες που μπαίνουν στον κόσμο του κρασιού σβήνοντας δεκάδες μικρούς παραγωγούς.
Αυτοί είναι μόνο κάποιοι από τους σύγχρονους προβληματισμούς ενός οινοπαραγωγού και ιδίως ενός παραγωγού που βρίσκεται στην γηραιά ήπειρο. Στον παλαιό δηλαδή οινόκοσμο. Αυτούς τους προβληματισμούς εντόπισε και η παγκοσμίου φήμης οργάνωση για το ποιοτικό φαγητό, η Slow Food. H συγκεκριμένη οργάνωση έχει ώς στόχο την επιβίωση των κατά τόπους γαστρονομικών παραδόσεων μέσω της αργοφαγίας, της στήριξης στους μικρούς παραγωγούς, την διάσωση των τοπικών ποικιλιών και την αναβίωση παλαιών και ξεχασμένων μαγειρικών συνταγών που αναδεικνύουν την γαστρονομική κουλτούρα της κάθε περιοχής.
Για τον λόγο αυτό κάλεσε για δεύτερη φορά μέσα σε δύο χρόνια χίλιους μικρού μεγέθους οινοπαραγωγούς από όλη την Ευρώπη να συναντηθούν στο Μοντεκατίνι της Τοσκάνης το πρώτο σαββατοκύριακο του Δεκεμβρίου σε μία εκδήλωση με το όνομα "Vignerons d'Europe". Στο κάλεσμά της ανταποκρίθηκαν τελικώς οκτακόσιοι οινοπαραγωγοί που με την βοήθεια ακαδημαϊκών, ντόπιων φορέων, δημοσιογράφων οίνου και αντιπροσωπείες από συνδικάτα αμπελουργών από διάφορες χώρες συζήτησαν για το μέλλον του Ευρωπαϊκού αμπελώνα.
Σημαντικό ρόλο έπαιξε και η παρουσία του Jean Francois Hulot που αντιπροσώπευε την επιτροπή βιολογικών προϊόντων της Ευρωπαϊκής ένωσης. Έδωσε χρήσιμες πληροφορίες, ενημέρωσε τους παραγωγούς για την δυνατότητα παραγωγής βιολογικών κρασιών* από την νέα χρονιά και αντάλλαξε απόψεις με τους παρευρισκόμενους Επίσης μας κάλεσε να μπούμε στο σαίτ της Ευρωπαϊκής ένωσης και να ψηφίσουμε για το καινούριο λογότυπο των βιολογικών προϊόντων. Το έκανα λοιπόν και αμέσως μετά αντίκρισα να αναγράφεται σε όλες τις γλώσσες: "Το νέο λογότυπο θα εμφανίζεται σε κάθε βιολογικό προϊόν στο σούπερ μάρκετ της γειτονιάς σου..." O κύριος Hulot μίλησε μπροστά σε οκτακόσιους παραγωγούς με πολύ συγκεκριμένη άποψη πάνω στο κρασί. Έχοντας μιλήσει με πολλούς από αυτούς είμαι βέβαιος πως οι πλειοψηφία αυτών αρνείται να δει το κρασί της στα ράφια ενός σούπερ μάρκετ και πολλοί από αυτούς δεν αγοράζουν εκεί κανένα τρόφιμο, πόσο μάλλον βιολογικό. Δεν υπάρχει μόνο το σούπερ μάρκετ κύριοι. Υπάρχουν και τα μπακάλικα, υπάρχουν και οι λαϊκές αγορές, υπάρχουν και οι απευθείας αγορές από τον παραγωγό, υπάρχουν και οι ανταλλαγές προϊόντων και πολλοί ακόμη εναλλακτικοί τρόποι αγοράς τροφίμων. Μου φαίνεται αδιανόητο η Ευρωπαϊκή ένωση να στηρίζει τόσο ανοιχτά μία συγκεκριμένη μορφή αγοράς. Αν υπάρχει κάποιος με μεγάλο μερίδιο ευθύνης για την ισοπέδωση των γεύσεων, την εξαφάνιση των κατά τόπους ποικιλιών, τον αφανισμό πολλών μικρών παραγωγών και την ευρεία διάδοση των "πλαστικών" άγευστων, σκασμένων στα χημικά τροφίμων αυτά είναι τα σούπερ μάρκετ και το να αγοράζει κανείς εκεί βιολογικό προϊόν είναι ειρωνικό. Το βιολογικό δεν είναι ετικέτες είναι στάση ζωής.
Επιστρέφοντας στα της εκδήλωσης και παίρνοντας τα πράγματα από την αρχή, το διήμερο ξεκίνησε με μπουφέ και μουσική στον χώρο όπου βρίσκονται οι θέρμες του Montecatini. Οι οινοπαραγωγοί βρέθηκαν για πρώτη φορά γύρω από ένα ποτήρι κρασί και άρχισε έτσι η σύσφιξη σχέσεων που ήταν μία από τις επιδιώξεις της Slow Food. Αμέσως μετά ξεκίνησαν οι ομιλίες-χαιρετισμοί από διάφορες προσωπικότητες του χώρου και έκλεισαν με μία μεγάλη ομιλία του Carlo Petrini, ιδρυτή της SF, που έδειξε πάνω σε ποια κατεύθυνση θα κινηθούν οι ομιλίες και οι συζητήσεις των επόμενων δύο ημερών. Ακολούθησε ελεύθερη συζήτηση μεταξύ των παρευρισκομένων και σχολιασμός των όσων ειπώθηκαν από τους ομιλητές. Κατά τον ίδιο τρόπο κύλησε όλο το διήμερο. Ξεκινούσαμε με ομιλίες κατά την διάρκεια των οποίων υπήρχε δυνατότητα παρέμβασης από το κοινό και εναλλάσσονταν με συζητήσεις σε προσωπικό επίπεδο γύρω από ένα ποτήρι κρασί από αυτά που ο κάθε παραγωγός είχε φέρει. Έτσι, γινόταν μία πιο ελεύθερη ανταλλαγή απόψεων και οι παραγωγοί ένιωθαν πιο οικεία μεταξύ τους καθώς μοιραζόταν τις ιδέες τους αλλά και τους προβληματισμούς τους.


Οι ομιλίες είχαν χωριστεί σε τέσσερα μέρη:
- Ηθική ταυτότητα του παραγωγού
- Νερό, έδαφος και φυσικοί πόροι
- Οινοπαραγωγή: Ζύμωση, διορθώσεις, παλαίωση
- Το φυτό, η καλλιέργεια και παθολογία του αμπελιού
Τα τέσσερα αυτά θέματα αποτέλεσαν τον κορμό των συζητήσεων αλλά γύρω από αυτά εκφράστηκαν και διάφοροι άλλοι προβληματισμοί και ιδέες για την διατήρηση της αμπελο-οινικής μας κουλτούρας.

Την τρίτη μέρα όλοι οι συμμετέχοντες βρέθηκαν στο Palazzo Vecchio στην Φλωρεντία όπου έγινε μία σύνοψη των όσων συζητήθηκαν και συμφωνήθηκε ένα μανιφέστο.
Από την εκδήλωση αυτήν βγήκαν πολύ χρήσιμα συμπεράσματα και ακούστηκαν πολύ ενδιαφέρουσες απόψεις. Τα προβλήματα που θα πρέπει να αντιμετωπιστούν έγιναν πιο ξεκάθαρα όπως επίσης και οι κινήσεις που πρέπει να γίνουν στο μέλλον σε ατομικό αλλά και σε συλλογικό επίπεδο. Μένει μόνο να γίνει σωστή χρήση του μανιφέστο, τα λόγια να γίνουν πράξεις και οι Vignerons d'Europe να συνεχίσουν να συνευρίσκονται για να αποκτήσουν δυναμική και να καταφέρουν να πραγματοποιήσουν τον στόχο τους:
Την διασφάλιση της περιβαλλοντικής, οικονομικής και κοινωνικής επιβίωσης της Ευρωπαϊκής αμπελοοινικής κουλτούρας.


*Αυτήν την στιγμή κυκλοφορούν κρασιά με την ένδειξη "οίνος προερχόμενος από σταφύλια βιολογικής καλλιέργειας". Από το 2010 θα υπάρξουν για πρώτη φορά "βιολογικοί οίνοι".

Φώτο: Sergio Garbari